Geschiedenis van Nieuwesluis

De rivier de Bernisse begon eind 1600 zo te verzanden, waardoor het steeds lastiger werd om via deze rivier de Maas te bereiken. Hierdoor verloor ook de haven van Heenvliet zijn betekenis.

De toenmalige heer van Heenvliet Maximiliaan van Cruyningen kreeg het idee om Heenvliet te verplaatsen. Aan de Maas moest een nieuwe sluis worden aangelegd. Het was de bedoeling dat rond die sluis een nieuwe nederzetting zou komen: Nieuw Heenvliet.
In 1589 stelde Van Cruyningen een stichtingsacte op om bewoners naar Nieuw Heenvliet te lokken. Dit is eigenlijk de stichtingsacte van Nieuwesluis zoals het dorp zou gaan heten.

In Nieuwesluis vestigden zich slechts enkele vissers en handelswerklieden en het wilde als dorp niet echt van de grond komen.
De rijke Delftse koopman Cornelis van Coolwijck kocht in 1586 een stuk land in de nieuwe bedijkte polder Oud Nieuwland. In 1591 liet hij een prachtige herenboerderij bouwen  

Het landhuis noemde hij “De Oliphant”. De Oliphant was eeuwenlang een pachtboerderij en werd alleen in de zomer bewoond door de aanzienlijke eigenaren van die tijd onder andere gravin Margaret Bentinck-Cadogan.

In Nieuwesluis vestigden zich slechts enkele vissers en handelswerklieden en het wilde als dorp niet echt van de grond komen.
De rijke Delftse koopman Cornelis van Coolwijck kocht in 1586 een stuk land in de nieuwe bedijkte polder Oud Nieuwland. In 1591 liet hij een prachtige herenboerderij bouwen  

Het landhuis noemde hij “De Oliphant”. De Oliphant was eeuwenlang een pachtboerderij en werd alleen in de zomer bewoond door de aanzienlijke eigenaren van die tijd onder andere gravin Margaret Bentinck-Cadogan.

In 1899 werd landhuis De Oliphant door de dames Hofkes verkocht voor 4000 gulden aan melkfabriek Hollandia uit Vlaardingen. Het gebouw was inmiddels wit geplaveid en raakte in de loop der jaren in verval. In de jaren 20 werd de melkfabriek verkocht aan notaris Korteweg. Hij wilde in eerste instantie de in verval geraakte Oliphant afbreken, maar de vereniging van Hendrik de Keyzer wist de notaris te overtuigen van de historische waarde van het gebouw. In 1930 besloot notaris Korteweg het huis door architect Kok in de oorspronkelijk staat te laten restaureren.

In de Tweede Wereldoorlog werden maar liefst 32 woningen en een stoomgemaal afgebroken in Nieuwesluis en dreigde ook De Oliphant te worden opgeblazen door de Duitsers. Uiteindelijk moest het worden ontruimd en verbleven militairen in het monumentale pand. De rest van het dorp werd ontruimd en huizen langs het Voorns kanaal kwamen onder water te staan. De landbouwgronden verdwenen onder water: inundatie. Nieuwesluis werd een bevoorradingsfort voor munitie. Slecht enkele bewoners kregen een vergunning zo goed en zo kwaad als dat kon om er te blijven werken.     

In februari 1953 stond er een zware noordwesterstorm en het versterken van zandzakken bij het Voornse Kanaal konden maar net voorkomen dat De Oliphant onder water kwam te staan. Het bleek echter niet de laatste bedreiging te zijn voor dit mooie statige gebouw, maar daarover later meer.                

Nieuwesluis lag zoals eerder gezegd aan de Maas en had een veerverbinding met verschillende plaatsen in de omgeving. De veerschippers werden aangesteld door de heer van Heenvliet. Er waren onder andere veerverbindingen met Blankenburg/Rozenburg, Vlaardingen, Maassluis en Schiedam. De laatste veerschippers waren vader en zoon broertje en deden dat tot 1augustus 1968.   

Water werd belangrijk met de aanleg van het kanaal door Voorne. Het kanaal door Voorne werd aangelegd, omdat de scheepsvaart last had van de verzanding van de rivier de Maas. De Maasmond was zo ondiep geworden aan het begin van de 19e eeuw, dat ze Rotterdam niet konden bereiken. In 1826 gaf koning Willem I opdracht het kanaal door Voorne te graven van Hellevoetsluis richting Heenvliet(Nieuwesluis).

Bij Nieuwesluis werd een nieuwe sluis aangelegd , een zogenaamde schutsluis, om schepen van het binnenwater naar de Maas te schutten. Het kanaal zorgde er uiteindelijk voor dat Nieuwesluis groeide en zich steeds meer mensen zich er vestigden. Van elf huizen in 1830 groeide het buurtschap uit tot ruim 100 huizen in 1900. Het aantal huizen bleef daarna rond de 100 huizen. Dit had ook te maken met het feit dat in 1872 de Nieuwe waterweg werd geopend en er minder schepen door het kanaal door Voorne voeren. Toch passeerden er begin 1909 nog steeds maandelijks zo’n 1200 schepen door Nieuwesluis. Gaande weg nam dat aantal steeds meer af.

Door de oorlog was Nieuwesluis flink vervallen en de gesloopte huizen werden niet meer opgebouwd. Door de watersnood in 1953 raakte Nieuwesluis nog verder in verval. Een impuls van de gemeente Heenvliet bleek in de jaren 50 niet voldoende ook al kwam er een jachthaven en een eigen zwembad aan de Maas.

In 1947 ontstond het Botlekplan. De Rotterdamse haven moest een grotere havencapaciteit krijgen.

In juni 1959 bleek dat dat er meer bedrijfsterreinen nodig waren en dat het geplande Hartelkanaal zuidelijker moest worden aangelegd. Dit betekende de doodsteek voor het buurtschap Nieuwesluis en er tegenover gelegen dorpje Blankenburg op het eiland van Rozenburg. De gemeente Heenvliet verzette zich in eerste instantie tegen dit plan, maar in 1964 werd het verzet gestaakt en legde zich bij de plannen neer, waardoor Nieuwesluis ten dode was opgeschreven. De Nieuwsluizenaars konden verhuizen naar nieuwbouw in Heenvliet of Zwartewaal.

Op 1 februari 1966 voeren de laatste schepen door de schutsluis en kwam er een einde aan de doorgaande scheepsvaart via het Voornse kanaal. Op 1 april 1966 werd Nieuwesluis geannexeerd door Rotterdam en werden de toen nog 282 inwoners Rotterdammers. Gelijk daarna begon de afbraak van het dorp. Er werd een nieuwe school gebouwd in Heenvliet

.

 Wat eens een hechte gemeenschap was met verschillende winkels en bedrijfjes zou nu voor goed verdwijnen onder meters zand. Karakteristieke gebouwen als hotel- café De Watergeus en huize Villa Anna verdwenen van de kaart. Eind 1968 was iedereen vertrokken……..behalve de heer Van Everdingen, eigenaar van De Oliphant. Hij vond dat er een oplossing moest worden gevonden voor dit oude statige pand.

De gemeente Heenvliet had geen geld om het pand te verplaatsen. Uiteindelijk werd het pand door de gemeente Rotterdam gekocht en in 1975 opnieuw steen voor steen opgebouwd aan de Kromme zandweg in Rotterdam-Charlois, waar het nu een restaurant en trouwlocatie is. 

Na de afbraak van De Oliphant bleef er niets meer over van dit voormalige buurtschap aan de Maas. Slechts de verhalen en foto’s roepen herinneringen op aan dit voormalige buurtschap. 

In Heenvliet bestaat nog steeds Ontspanningsvereniging OVS. De enige vereniging die van oorsprong uit Nieuwesluis komt.

Bronnen:

1 Een korte geschiedenis van Nieuwesluis- Nick Werring

2 Wikipedia.org

3 Nieuwesluis in vroeger tijden- Jasper Quak

4 Nieuwesluis in vroeger tijden -Arie Kweekel.

5 Artikel uit Kroniek Roterodamum door Frans Assenberg.